فهرست مطالب
اظهارنامه مالیات چیست؟
بطور کلی میتوان اظهار نامه مالیاتی را کارنامه مالی یک دوره یکساله کاری اشخاص حقیقی و حقوقی و موسسات تعریف کرد که حاوی دخل و خرج فعالیت تجاری فوق میباشند که برای محاسبه دقیق مالیات در موعد مقرر تسلیم سازمان امور مالیاتی می نمایند.
این اظهارنامه هر ساله و در موعد مقرر می بایست تسلیم ادارات امور مالیاتی محل فعالیت مودی مالیاتی گردد
نحوه تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی
از ابتدای سال ۱۳۹۱ ( یعنی برای عملکرد سال ۱۳۹۰) کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی با مراجعه به پایگاه سازمان امور مالیاتی کشور می بایست نسبت به تکمیل و تسلیم اظهار نامه مالیاتی سالانه خود اقدام نمایند.
سال مالیاتی چیست ؟
سالی مالیاتی عبارت است از یک دوره مالی یکساله که از اول فروردین هر سال شروع و تا پایان اسفند همان سال ادامه خواهد داشت.
اشخاص حقوقی می توانند سال مالی خود را به زمان دیگری در هنگام ثبت شرکت و در اساسنامه تغییر دهند بدین صورت سال مالیاتی آنان مطابق با سال مالی شان خواهد بود.
مثلاً شروع آن ابتدای آذر ماه هر سال و پایان آن انتهای آبان ماه سال بعد که بطور معمول بسیاری از شرکتها همان روش اول یعنی سال مالیاتی را به عنوان سال مالی خود انتخاب می نمایند.
مهلت تسلیم اظهارنامه
مهلت تسلیم اظهارنامه برای اشخاص حقوقی به مدت چهار ماه پس از پایان سال مالیاتی که مطابق با ۳۱ تیر ماه سال بعد می باشد خواهد بود.
در مثال بالا مهلت تسلیم اظهارنامه ۴ ماه پس از پایان سال مالی یعنی پایان اسفند ماه سال می باشد.
مهلت تسلیم اظهارنامه برای صاحبان مشاغل پایان خرداد ماه سال بعد خواهد بود یعنی یک ماه کتر از اشخاص حقوقی.
البته قبل از اصلاح قانون مالیاتها در سال ۱۳۹۴ مهلت تسلیم اظهارنامه مشاغل پایان اردیبهشت سال بعد از سال مالیاتی بود که پس از اصلاح ق.م.م از ابتدای سال ۱۳۹۵ به پایان خرداد ماه تغییر پیدا نمود.
۱- اظهارنامه مالیات بر ارث
حداکثر یکسال از تاریخ فوت
یعنی از زمان فوت هر شخص وراث متوفی میتواند تا یکسال نسبت به تنظیم اظهارنامه مالیات بر ارث اقدام نمایند.
ماده ۲۶ ق.م.م “وراث متوفی (منفردا یا مجتمعا) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده قانونی آنها موظفند به منظور کسر هزینه‌های کفن و دفن در حدود عرف و عادات و واجبات مالی و عبادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متوفی از ماترک موضوع ماده (۱۷) این قانون، ظرف مدت یک سال از تاریخ فوت متوفی اظهارنامه‌ای حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین ارزش روز زمان فوت و تصریح مطالبات و بدهیها طبق فرم نمونه مخصوصی که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می‌شود به انضمام مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیتدار تسلیم نماید:
۱-رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهیها و مطالبات متوفی
۲-رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متوفی نسبت به اموال و حقوق مالی است.
۳-رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیتنامه متوفی اگر وصیتنامه موجود باشد.
۴-در صورتی که اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیم‌نامه
۵-رونوشت یا تصویر گواهی فوت از مراجع ذیربط”
۲- اظهارنامه مالیات بر املاک
حداکثر پایان تیر ماه سال بعد
بر اساس ماده ۸۰ ق.م.م کلیه صاحبان املاک میبایست نسبت به تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیات بر مستغلات اجاره ای خود تا پایان تیر ماه سال بعد به ادارات امور مالیاتی اقدام نمایند.
ماده ۸۰ ق.م.م “مودیان موضوع این فصل مکلف اند اظهارنامه مالیاتی خود را روی نمونه‌ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و در دسترس آنها قرار میگیرد تنظیم و در مورد حق واگذاری محل و نیز مودیان موضوع ماده (۷۴) این قانون تا سی روز پس از انجام معامله و در سایر موارد تا آخر تیرماه سال بعد به انضمام مدارک مربوط به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و مالیات متعلق را طبق مقررات پرداخت نمایند.”
تذکر مهم : “کلیه مودیان این فصل توجه داشته باشند بر اساس رأی شماره ۱۸۰۵ ـ ۱۸۰۴ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۱۸ دیوان عدالت اداری از عملکرد سال ۱۳۹۹ و به بعد شرط استفاده از معافیت موضوع ماده ۵۷ ق.م.م برای مودیان این فصل ارائه و تسلیم اظهارنامه در موعد قانونی یعنی ۳۱ تیرماه می باشد ، و مودیانی که اقدام به تسلیم اظهارنامه ننمایند امکان دریافت این معافیت را نخواهند داشت.”
۳- اظهارنامه مالیات بر حقوق
با عنایت به اینکه کلیه پرداخت کنندگان حقوق به استناد ماده ۸۶ ق.م.م مکلف هستند در هنگام هر پرداخت حداکثر تا پایان ماه بعد نسبت به پرداخت مالیات مکسوره به همراه فهرست اقدام نمایند و همچنین به استناد ماده ۸۷ ق.م.م در صورت اضافه پرداختی میتوانند نسبت به درخواست استرداد مالیاتی اضافی پس از تیر ماه سال بعد اقدام نمایند ، مشخص میگردد که مهلت تسلیم اظهارنامه حقوق پایان تیر ماه می باشد.
ماده ۸۶ ق.م.م“پرداخت‌کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف اند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده (۸۵) این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد[۱] ضمن تسلیم فهرستی متضمن نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را صورت دهند[۲].”
ماده ۸۷ ق.م.م “اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق طبق مقررات این قانون مسترد خواهد شد مشروط بر اینکه بعد از انقضای تیرماه سال بعد تا آخر آن سال با در خواست کتبی حقوق‌بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار گیرد. اداره امور مالیاتی مذکور موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست رسیدگی‌های لازم را معمول و در صورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر در آن اداره امور مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصولی‌های جاری اقدام کند. در صورتیکه درخواست‌کننده بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.”
۴- اظهارنامه مالیات بر مشاغل
حداکثر پایان خرداد ماه سال بعد
با عنایت به ماده ۱۰۰ ق.م.م کلیه اشخاص حقیقی که صاحب فعالیت تجاری می باشند مکلف هستند نسبت به تسلیم اظهارنامه فعالیت خود تا پایان خرداد ماه سال بعد اقدام نموده و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.
ماده ۱۰۰ ق.م.م“مودیان موضوع این فصل این قانون مکلف اند اظهارنامه مالیاتی مربوط به فعالیت‌های شغلی خود را در یک سال مالیاتی برای هر واحد شغلی یا برای هر محل جداگانه طبق نمونه‌ای که وسیله سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد تنظیم و تا آخر خرداد ماه سال بعد به اداره امور مالیاتی محل شغل خود تسلیم و مالیات متعلق را به نرخ مذکور در ماده (۱۳۱) این قانون پرداخت نمایند.”
۵- اظهارنامه مالیات بر شرکتها
حداکثر پایان تیر ماه سال بعد
با عنایت به ماده ۱۱۰ ق.م.م کلیه اشخاص حقوقی مکلف هستند اظهارنامه مالیاتی خود را ملزم به اسناد و مدارک مثبته حداکثر تا پایان تیرماه سال بعد تسلیم ادارات امور مالیاتی ذیربط نمایند و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.
ماده ۱۱۰ ق.م.م“اشخاص حقوقی مکلف اند اظهارنامه و ترازنامه وحساب سود و زیان متکی به دفاتر و اسناد و مدارک خود را حداکثر تا چهار ماه پس از سال مالیاتی همراه با فهرست هویت شرکا و سهامداران و حسب مورد میزان سهم‌الشرکه یا تعداد سهام و نشانی هر یک از آنها را به ادارة امور مالیاتی که محل فعالیت اصلی شخص‌حقوقی در آن واقع است تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. پس از تسلیم اولین فهرست مزبور، تسلیم فهرست تغییرات در سنوات بعد کافی خواهد بود. محل تسلیم اظهارنامه و پرداخت مالیات اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران‌که در ایران دارای اقامتگاه یا نمایندگی نمی‌باشند تهران است.”
۶- اظهارنامه مالیات اتفاقی
حداکثر پایان اردبهشت ماه سال بعد
با عنایت به ماده ۱۱۹ ق.م.م در خصوص تعریف مالیات اتفاقی به شرح زیر افراد مکلف هستند نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی خود از بابت درآمدهای حاصله از این ماده قانون مالیاتهای مستقیم تا پایان اردیبهشت ماه سال بعد اقدام نمایند.
ماده ۱۱۹ ق.م.م“ درآمد نقدی و یا غیر نقدی که شخص حقیقی یا حقوقی به صورت بلاعوض و یا از طریق معاملات محاباتی و یا به عنوان جایزه یا هر عنوان دیگر از این قبیل تحصیل می‌نماید مشمول مالیات اتفاقی به نرخ مقرر در مادة (۱۳۱ ) این قانون خواهد بود.”
ماده ۱۲۰ ق.م.م“ صاحبان درآمد موضوع این فصل مکلفاند در هر سال اظهارنامه مالیاتی خود را در مورد منافع موضوع ماده (۱۲۳) این قانون تا آخر اردیبهشت ماه سال بعد و در سایر موارد تا پایان ماه بعد از تاریخ تحصیل درآمد یا تعلق منافع به اداره امور مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را بپردازند. در صورتی که معامله در دفاتر اسناد رسمی انجام و مالیات وصول شده باشد تکلیف تسلیم اظهارنامه ساقط می‌شود.”
۷- اظهارنامه انحلال طبق مواد ۱۱۴ و ۱۱۶ ق.م.م
حداکثر شش ماه پس از تاریخ ثبت انحلال
به استناد مواد زیر که با توضیحات آورده می شود تمامی اشخاص حقوقی که اقدام به انحلال می نمایند، می بایست ظرف شش ماه از تاریخ انحلال نسبت به تنظیم و تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ۱۱۶ ق.م.م اقدام نمایند
ماده ۱۱۴ ق.م.م“ آخرین مدیر یا مدیران شخص حقوقی مشترکا موظف اند قبل از تاریخ تشکیل مجمع عمومی یا سایر ارکان صلاحیت دار که برای اتخاذ تصمیم نسبت به انحلال شخص حقوقی دعوت شده است، اظهارنامه‌ای حاوی صورت دارایی و بدهی شخص حقوقی در تاریخ دعوت روی نمونه‌ای که بدین منظور ازطرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه میگردد تنظیم و به ادارة امور مالیاتی مربوط تسلیم نمایند. اظهارنامه‌ای که حداقل حاوی امضا یا امضاهای مجاز و حسب مورد مهر موسسه برطبق اساسنامة شخص حقوقی باشد برای ادارة امور مالیاتی معتبر خواهد بود.”
ماده ۱۱۶ ق.م.م“ مدیران تصفیه مکلف اند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال (تاریخ ثبت انحلال شخص حقوقی در ادارة ثبت شرکتها) اظهارنامة مالیاتی مربوط به آخرین دورة عملیات شخص حقوقی را براساس مادة (۱۱۵) این قانون تنظیم و به ادارة امور مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.”
مراحل ثبت اظهارنامه در سامانه سازمان امور مالیاتی
نظر به اینکه طی سالهای اخیر کلیه مراحل ثبت و تسلیم اظهارنامه بصورت الکترونیکی و از طریق درگاه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور به انجام میرسد ، کلیه افراد میبایست به روض زسر اقدام به ثبت اظهارنامه خود در سامانه نمایند.
۱- ثبت نام در نظام مالیاتی از طریق نشانی الکترونیکی http://e3.tax.gov.ir/Entrance
۲- در صورت تأئید اطلاعات ارائه شده از سوی شما در سامانه فوق الذکر میبایست اقدام به تشکیل پرونده فیزیکی در ادارات امور مالیاتی محل فعالیت یا سکونت خود نمائید.
۳- پس از تشکیل پرونده اقدام به درخواست کد اقتصادی نمائید.
۴- ارسال نام کاربری و رمز عبور برای شما به منظور ورود به سامانه و انجام تکالیف قانونی
عواقب عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی
در صورت عدم تسلیم اظهارنامه چه اتفاقی برای شما به عنوان مودی مالیاتی خواهد افتاد.
۱– اولین اتفاق اینکه روند رسیدگی به پرونده از قطعیت اظهارنامه تسلیمی (خود اظهاری و قبول توسط واحد مالیاتی ) به رسیدگی توسط واحد مالیاتی تغییر خواهد نمود.
در حالت اول یعنی زمانیکه اظهارنامه را در وقت مقرر به واحد مالیاتی تسلیم می نمائید واحد مالیاتی حداکثر یکسال زمان برای رسیدگی دارد ولی در شیوه عدم تسلیم این مدت به پنج سال افزایش پیدا خواهد نمود.
۲– اعمال جریمه ای غیر قابل بخشش به میزان ۳۰% مالیات مورد مطالبه ، در زمان دریافت مالیات
ماده ۱۹۲ ق.م.م“ در کليه مواردي که مؤدي يا نماينده او که به موجب مقررات اين قانون از بابت پرداخت ماليات مکلف به تسليم اظهارنامه مالياتي است چنانچه نسبت به تسليم آن در موعد مقرر اقدام نکند، مشمول جريمه غيرقابل بخشودگي معادل سي‌درصد(۳۰%) ماليات متعلق براي اشخاص حقوقي و صاحبان مشاغل موضوع اين قانون و ده درصد(۱۰%) ماليات متعلق براي ساير مؤديان مي‌باشد.”
۳-با عنایت به اینکه بر اساس بند ت ماده ۱۳۲ق.م.م شرط برخورداری از هرگونه معافیت ارائه و تسلیم اظهارنامه مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی در موعد مقرر می باشد، لذا علاوه بر جریمه های فوق الذکر هیچگونه معافیتی به این دسته از مودیان مالیاتی تعلق نخواهد گرفت.
بند ت ماده ۱۳۲ ق.م.م: شرط برخورداری از هرگونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهارنامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی است.
مزایای تسلیم اظهارنامه مالیاتی
همانطوریکه مستحضرید کار تکمیل اظهارنامه مالیاتی با توجه به داشتن جداول زیادی که دارا می باشد، کاری وقت گیر و مشکل است ، اما تمام اکثر قریب به اتفاق مودیان مالیاتی تمام اهتمام خود را به کار میبرند تا بتوانند نسبت به تکمیل و تسلیم اظهارنامه مالیاتی خود به بهترین نحو و در زمان مقرر اقدام نمایند.
۱-همانطوریکه در مطلب قبلی آورده شد ، شرط استفاده از معافیتهای مقرر در ق.م.م تسلیم اظهارنامه مالیاتی در زمان مقرر است، پس مهمترین مزیت استفاده از معافیتهای مندرج در قانون می باشد.
۲– دریافت جایزه خوش حسابی به استناد ماده ۱۸۹ ق.م.م
ماده ۱۱۴ ق.م.م“ اشخاص حقوقی و همچنین اشخاص حقیقی چنانچه طی سه سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر و مدارک آنان مورد قبول قرارگرفته باشد و مالیات هرسال را در سال تسلیم اظهارنامه بدون مراجعه به هیأتهای حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند معادل پنج درصد (۵%) اصل مالیات سه سال مذکور علاوه بر استفاده از مزایای مقرر در ماده (۱۹۰) این قانون به عنوان جایزه خوش‌حسابی از محل وصولی‌های جاری پرداخت یا در حساب سنوات بعد آنان منظور خواهد‌شد.”
ماده ۱۱۶ ق.م.م“ مدیران تصفیه مکلف اند ظرف شش ماه از تاریخ انحلال (تاریخ ثبت انحلال شخص حقوقی در ادارة ثبت شرکتها) اظهارنامة مالیاتی مربوط به آخرین دورة عملیات شخص حقوقی را براساس مادة (۱۱۵) این قانون تنظیم و به ادارة امور مالیاتی مربوط تسلیم و مالیات متعلق را پرداخت نمایند.”
چه زمانی به اظهارنامه مالیاتی رسیدگی می گردد.
به استناد ماده ۱۵۶ ق.م.م ادارات امور مالیاتی مکلف هستند ظرف یکسال از تاریخ انقضاء اظهارنامه مالیاتی اقدام به رسیدگی به اظهارنامه تسلیمی مودی نمایند. همچنین از تاریخ اتمام این مدت حداکثر سه ماه مهلت ابلاغ برگ تشخیص را خواهند داشت.
ماده ۱۵۶ ق.م.م“ ادارة امور مالیاتی مکلف است اظهارنامة مودیان مالیات بر درآمد را در مورد هر منبع که در موعد قانونی تسلیم شده است حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای تسلیم اظهارنامه رسیدگی نماید. در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننماید و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ نکند اظهارنامة مودی قطعی تلقی می‌شود.”
آیا پس از ارسال اظهارنامه امکان اصلاح وجود دارد؟
در صورتیکه در اظهارنامه شما خطایی از طریق محاسبه و درج اطلاعات اشتباه رخ داده باشد به استناد ماده ۲۲۶ ق.م.م میتوانند ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه نسبت به اصلاح آن اقدام نمایند.
ماده ۲۲۶ ق.م.م“ به مودیان مالیاتی اجازه داده می‌شود در صورتی که به نحوی از انحاء در اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان تسلیمی از نظر محاسبه اشتباهی شده باشد، با ارائة مدارک لازم ظرف یک ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه نسبت به رفع اشتباه اقدام و اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان اصلاحی را حسب مورد تسلیم نماید و در هر حال تاریخ تسلیم اظهارنامة مودی تاریخ تسلیم اظهارنامة اول می‌باشد.”
مهمترین نکات در زمان تکمیل و تسلیم اظهارنامه
۱– با عنایت به اینکه تسلیم اظهارنامه مالیاتی با استفاده از مشخصات نام کاربری و رمز عبور و کد رهگیری پیش ثبت نام مالیاتی صورت میپذیرد و در صورت تکمیل اطلاعات ثبت نام امکان پذیر خواهد بود، لذا ضرروی است مودیان محترم نسبت به تکمیل ثبت نام و رفع ایرادات احتمالی اقدام نمایند.
چنانچه در زمان ارسال اظهارنامه از طریق سامانه کد خطای ۵۰۴ را دریافت کنید، به مفهوم عدم تکمیل مراحل ثبت نام شما برای ارسال اظهارنامه می‌باشد.
۲-مودیان محترم توجه داشته باشند می بایست کلیه بخش هایی که دارای رنگ قرمز و ستاره دار هستند را تکمیل نمایند.
۳– لطفاً در هنگام معرفی حساب ، حسابی را به سامانه معرفی نمائید که مربوط به فعالیت شغلی شماست.
۴-ورود اطلاعات مدیر عامل در صفحه مشخصات مدیر عامل و هیئت مدیره الزامی است.
۵– در هنگام تنظیم اظهارنامه توجه داشته باشید که تفاوت صورت بدهی ها با دارائی ها حتماً باید صفر باشد در غیر اینصورت امکان ارسال اظهارنامه وجود نخواهد داشت.
۶– در صفحه آخر مشخصات مربوط به تنظیم کننده اظهارنامه که دارای حق امضاء می باشد میبایست درج گردد و در صورتیکه دفاتر توسط موسسه حسابرسی ، حسابرسی گردیده است اطلاعات مربوط به موسسه را قید نمائید.
۷-دقت نمائید پس از ارسال اظهارنامه قادر به تغییر اطلاعات نمی باشد لذا قبل از این کار اقدام به تهیه پیش نویس و بررسی آن نموده و در صورت صحت اطلاعات وارد شده اقدام به ارسال و تأئید نهائی کنید.
۸– در صورتیکه از امضاء الکترونیکی استفاده مینمائید ، میبایست توکن (token) خود را به سیستم متصل نموده و کد امنیتی را وارد کرده و اظهارنامه را امضا نمائید در غیر اینصورت برای ارسال اطلاعات از گزینه ارسال بدون امضای الکترونیکی استفاده نمائید.
۹– ارسال و انتقال اطلاعات بر اساس واحد مالیاتی به انجام می رسد ، لطفاً در هنگام تعیین واحد مالیاتی خود دقت لازم را به عمل آورید مسئولیت ناشی از عدم صحت کد واحد مالیاتی به عهده شما مودی محترم خواهد بود.
۱۰-پس از ارسال موفقیت‌آمیز اطلاعات، سیستم اقدام به ارائه کد رهگیری به شما خواهد نمود
